आज बैशाख पुर्णिमा : आज नै कुर्म , बुद्ध ,गोरखनाथ जयन्ती उभौली पर्व अनि चण्डेश्वरी जात्रा

काठमाडौं ,१० ,जेठ | आज  बैशाख  पूर्णिमा का दिन हिन्दु तथा वौद्ध धर्माम्बलीहरुले मनाउने बुद्ध जयन्ती, कूर्म जयन्ती, उभौली पर्व अनि गोरख नाथ जयन्ती परेको  छ । जेठ १० गते परे पनि यस पूर्णिमा लाई वैशाख पूर्णिमा नै भनिन्छ ।  वैशाख महिनामा पर्ने पूर्णिमा लाई चण्डी पूर्णिमा  पनि भनिन्छ।
वैशाख शुक्ल पूर्णिमाका दिन चण्डिका भगवती प्रकट भएर भगवतीले चण्डनाम दैत्यलाई बध गरेको कथन छ ।

यसैकारण उक्त भगवतीको नामाकरण नै चण्डी राखिएको हुनुपर्छ । अनि एवं रितले बैशाख शुक्ल पूर्णिमा चण्डी पूर्णिमाको नामबाट प्रसिद्ध भयो ।

चण्डेश्वरी पूर्णिमामा व्रत लिने चलन छ । यो पूर्णिमालाई पावन र अत्यन्त फलदायी तिथिका रूपमा लिइन्छ । देवी भगवतीको चण्डी स्वरूपको महिमालाई विशेष अर्चना गर्दै, शक्ति र समानताको अनुग्रहका साथ यस पूर्णिमाको व्रत लिइन्छ । उभौली पर्वमा आजका दिन यसै चण्डी स्परूपको देवीको अनुग्रहका लागि चण्डी नाच नाच्ने चलन छ । परम्परागत नेपाली संस्कृति तन्त्रमय छ ।
बुद्ध जयन्ती

बुद्ध शब्दको अर्थ संस्कृत शब्द बुध अर्थात् जाग्नु भन्ने हुन्छ । पूर्ण रूपमा सांसारिक मोहको पीडाबाट जागेका एक महान् व्यक्तित्व, गुरु, दार्शनिक, शिक्षक, पथ–प्रदर्शक अनि प्रवर्तक हुन्, बुद्ध । यस्ता महान् गुरु जसले आफ्ना प्रवचनमा भगवानले संसार सिर्जना गरेको भन्ने कुरा भन्दा पनि संसारमा धर्म र नियमको पहिचान गर्दै मानिसलाई सांसारिक मोह र तनावबाट ब्युझाउन सहयोग गरे ।

जसरी कुनै सामान या मेशिन किन्दा त्यसको प्रयोग गर्ने तरिकाहरूसहितको यसो गर्नु या नगर्नु भन्ने तथ्यसहितको प्रयोग पुस्तिका पाइन्छ, त्यस्तै जीवन अनि जगतसम्बन्धी सहज अनि सफलताका प्रयोग पुस्तिका बुद्धले दिएर गएका छन् । हृदयको खेतमा सत्यता अनि शान्तिको बिऊ विजारोपण गर्न सिकाउने बुद्धको जन्म ईशापूर्व ५४३ मा हालको नेपालको कपिलवस्तु जिल्लामा सालको रुखहरू भएको बगैँचाको बीचमा भएको थियो |

आज विश्व बुद्धको आदर्शलाई शिरोधार्य गरेर हिँडेको छ । शान्ति, सत्यता, अहिंसा अनि सरलताका लागि बुद्ध संसारका गुरु हुन् । २५०० वर्ष भन्दा अघिको उनको ज्ञानको अविरल कुञ्जले मानव समुदायलाई एउटा नयाँ शान्त आयाम दिएको छ । आउनुहोस्, आज बैशाख शुक्ल पूर्णिमाको दिन अर्थात् बुद्ध जयन्तीमा यिनै महापुरुष गौतम बुद्धको चर्चा गरौँ । गौतम बुद्धका जीवनमा यो बैशाख शुक्ल पूर्णिमाले ठूलो महत्व छ । उहाँको जन्म, ज्ञान प्राप्ति अनि समाधी यही बैशाख पूर्णिमाकै दिन भएको हो ।
गोरखनाथ जयन्ती 

भगवान भोलेनाथ का अंश मानिने, नेपालका राष्ट्र गुरु गाेरखनाथ को उत्पत्ति पाकिस्तानको रावलपिन्डीमा बाह्रौं शताब्दी तिर भएको जनश्रुती पाइन्छ। भाेले नाथ को जस्तै माता पिता थाहा नभएका गोरखनाथको उत्पत्ति भोलेनाथको इच्छ्या अनुरूप गुरू मछिन्द्रनाथको कृपा द्वारा गोबरमा भएको थियो त्यसैबाट गोरक्ष हुँदै गोरख काे नामले परिचित भएका मानिन्छन्।
नाथ सम्प्रदायका नवौं योगी मानिएका गोरखनाथ , योग समाधिमा पुग्ने व्यवहारिक विधि वा मानसिक एकाग्रता र शारीरिक स्वस्थताका लागी एकै पटक प्रयोग गरिने हठ योगका विधिहरूकाे प्रतिपादक पनि थिए। हाल बाबा रामदेवले सिकाइरहनु भएको योगको प्रथम आविष्कारक योगी गोरखनाथ नै हुन भनिन्छ।

विष्णुको कछुवा स्वरूपलाई कुर्म भनिन्छ । कुर्म जयन्ती बैशाख शुक्ल पूर्णिमामा पर्छ । क्षीर सागर मन्थनका दौरान यसै कुर्म अवतारले मद्राञ्चल पर्वतलाई आफ्नो ढाडमा उठाएर हिँडेको कथन छ । विष्णुको प्रथम अवतार मत्स्य हो भने दोश्रो चाहिँ कुर्म अवतार हो । माछाबाट क्रमशः जल अनि थल दुवैमा यथोचित रहन सक्ने कुर्म अवतारमा विष्णु भगवान पर्दापण भएको मानिन्छ ।

यो दिन व्रत बस्ने चलन छ । एक दिन अगावै जाग्राम बस्ने, विष्णु सहस्त्रानाम पढ्ने र अन्य वैदिक मन्त्रहरू पढ्ने चलन रहन्छ । यस दिन दानपुण्य गर्नाले धेरै फाइदा हुने विश्वास पनि गरिन्छ ।

कुर्म अवतारमा योगमायाको उपस्थिति रहने विश्वासका कारण आजको दिन निर्माणका कार्यहरू । कला अनि शिल्पका कार्यहरूको थालनी गरिनु बिशेष फलदायी मानिन्छ । यस जयन्तीको सबैमा शुभकामना ।
 चण्डी पूर्णिमा

प्रकृतिका पुजारी यस समुदायले बैशाख पूर्णिमाका दिन अन्न बाली सप्रियोस् । राम्रो बाली लागोस् । पृथ्वीमा कहीँ कतै खाद्यन्नको कमी नहोस् भन्दै यस उभौली पर्व मनाउँछन् । चण्डी नाच गरिने भएकाले आज चण्डी पूर्णिमा पनि भनिन्छ । चण्डी पूर्णिमा भन्नाले सुम्निमा अर्थात पार्वतीको सृष्टि भएको दिन हो । त्यही भएर उभौलीका अवसरमा सांस्कृतिक महोत्सवका रूपमा यो पर्व मनाउने गरिन्छ ।