श्राद्धविधि: पहिले पिण्डदान कि तर्पण ?

काठमाडौं । हिन्दू धर्ममा पितृहरूको शान्तिका लागि गरिने श्राद्धविधिको महत्वपूर्ण स्थान छ। हरेक वर्ष पितृपक्षमा पितृहरूलाई सम्मान र तृप्ति प्रदान गर्न श्राद्ध गरिन्छ। यो विधि विशेष गरी तर्पण र पिण्डदानको माध्यमबाट गरिन्छ, तर धेरैलाई यो प्रश्न हुन्छ – श्राद्धविधिमा पहिले के गरिन्छ, पिण्डदान कि तर्पण?

धार्मिक ग्रन्थहरू र पण्डितहरूको सुझाव अनुसार, श्राद्धविधिमा पहिलो चरणमा पिण्डदान गरिन्छ र त्यसपछि तर्पण गर्ने विधान छ। यो प्रक्रिया स्पष्ट र परम्परागत छ, जसले पितृहरूको आत्मालाई शान्ति दिन्छ।

पिण्डदान श्राद्धको मुख्य अंग हो, जसमा चामल, तिल र घ्यूबाट बनाइएका पिण्ड पितृहरूलाई अर्पण गरिन्छ। पिण्डको माध्यमबाट पितृहरूको आत्मालाई तृप्त गराउने मान्यता रहेको छ। श्राद्ध गर्ने व्यक्तिले यज्ञोपवित दाहिने काँधमा लगाएर पिण्ड चढाउने गर्छन्। यो प्रक्रिया पितृहरूको आत्मालाई मुक्तिको मार्गमा अग्रसर गराउने उद्देश्यले गरिन्छ।

तर्पण भनेको जल चढाएर पितृहरूलाई सन्तुष्ट पार्ने कर्म हो। पिण्डदानपछि तिल, जल र कुशा प्रयोग गरेर तर्पण गरिन्छ। यसमा पितृहरूको साथसाथै देवता, ऋषि, र अन्य पूज्य आत्माहरूप्रति पनि जल अर्पण गरिन्छ।

धार्मिक शास्त्रमा स्पष्ट रूपमा उल्लेख गरिएको छ कि पहिले पिण्डदान गरिनुपर्छ, जसले पितृहरूको तृप्ति गराउँछ। त्यसपछि तर्पण गरेर पितृहरूको आत्मालाई अन्तिम शान्ति दिन्छ। यो क्रम परम्परागत रूपमा पालना गरिँदै आएको छ र यसको उल्लङ्घनले विधिमा अवरोध उत्पन्न हुन सक्छ भन्ने धार्मिक विश्वास छ।

श्राद्धविधिको सही पालन गर्न तर्पण र पिण्डदानको क्रमबद्धता महत्वपूर्ण छ। यसमा पहिला पिण्डदान र त्यसपछि तर्पण गरिनु पर्छ भन्ने कुरा धर्मशास्त्रले पुष्टि गर्छ। धार्मिक कार्यमा विधिको पालना आवश्यक भएकाले श्रद्धालुहरूले यसको महत्त्व बुझेर विधिपूर्वक श्राद्ध गर्नुपर्छ, ताकि पितृहरूले शान्ति प्राप्त गर्न सकून्।