प्युठानको स्वर्गद्वारी मन्दिरको उत्पत्ति: आध्यात्मिक इतिहास र धार्मिक महत्व

प्युठान । प्युठान जिल्लामा अवस्थित स्वर्गद्वारी मन्दिरको उत्पत्ति धार्मिक र ऐतिहासिक रूपमा निकै गहिरो छ। स्वर्गद्वारी हिन्दू धर्मावलम्बीहरूका लागि मात्र होइन, अध्यात्ममा रुचि राख्ने व्यक्तिहरूका लागि पनि एक महत्वपूर्ण तीर्थस्थल हो। यस मन्दिरको स्थापना महायोगी स्वामी हंसनाथले १९५० को दशकतिर गरेका थिए, जसले यस स्थानलाई अध्यात्म र साधनाको केन्द्रका रूपमा विकास गरे।

महायोगी स्वामी हंसनाथको योगदान 
महायोगी हंसनाथले स्वर्गद्वारीलाई आफ्नो साधनास्थल बनाएपछि यस स्थानले धार्मिक महत्त्व प्राप्त गर्न थाल्यो। भनिन्छ कि स्वामी हंसनाथले यहाँ गहिरो तपस्या र साधना गरे, जसको कारणले यस स्थललाई ‘स्वर्गको ढोका’ अर्थात् स्वर्गद्वारी नाम दिइयो। यस क्षेत्रलाई पवित्र बनाउने कार्यमा उनले योगदान पुर्याए, जहाँ अहिले पनि उनका अनुयायीहरूले धार्मिक अनुष्ठानहरू सञ्चालन गर्छन्। स्वामी हंसनाथको यस स्थानमा गहिरो आध्यात्मिक साधनाको कारण, यो मन्दिर हिन्दू भक्तजनहरूका लागि महत्त्वपूर्ण तीर्थस्थल बनेको छ।

पौराणिक मान्यता र मन्दिरको महत्त्व 
स्वर्गद्वारी मन्दिरको पौराणिक महत्त्व पनि निकै गहिरो छ। धार्मिक मान्यताअनुसार, यस स्थानमा स्वर्गको ढोका रहेको विश्वास गरिन्छ, जहाँबाट आत्माहरू स्वर्गतर्फ जाने मार्ग खुल्छ। स्थानीय जनश्रुतिहरूमा यस स्थानलाई पवित्र भूमिको रूपमा चिनिन्छ, जहाँ देवी-देवताहरूले पनि पूजा गर्ने गरेको उल्लेख छ। यहाँको गुफा, धूप, हवन, र धार्मिक अनुष्ठानहरूले मन्दिरको धार्मिक महत्त्वलाई अझै बढाएका छन्।

स्वर्गद्वारी मन्दिर र समाज 
यस मन्दिरको स्थापना भएपछि यसले स्थानीय समाजमा पनि सकारात्मक परिवर्तन ल्याएको छ। धार्मिक पर्यटनको केन्द्र बनेको यस मन्दिरले स्थानीय अर्थतन्त्रमा सुधार ल्याएको छ। साथमा, धार्मिक तथा सांस्कृतिक गतिविधिहरूको केन्द्र भएकाले यसले नेपाली समाजमा आध्यात्मिक चेतनाको विकास गरेको छ।

समग्रमा, स्वर्गद्वारी मन्दिरको उत्पत्ति धार्मिक, ऐतिहासिक र सांस्कृतिक दृष्टिकोणले महत्त्वपूर्ण छ। महायोगी स्वामी हंसनाथको साधना र यस स्थानसँग सम्बन्धित पौराणिक कथाहरूले मन्दिरको धार्मिक गरिमा उच्च बनाएको छ, जसले यसलाई नेपालको एक महत्वपूर्ण तीर्थस्थलका रूपमा चिनाएको छ।