आँखाको व्यायाम जरुरी छ ?

काठमाडौँ,२२ साउन । शरीरका विभिन्न अंगलाई स्वस्थ बनाउन हामी खानपानदेखि व्यायामका कुरा गरिरहेका हुन्छौं । तर सुत्ने बेलामा बाहेक अन्य समयमा नियमित कार्य गरिरहने आँखाको बारेमा भने हामी खासै ध्यान पुर्‍याइरहेका हुँदैनौं ।

 आँखालाई स्वस्थ राख्न व्यायामदेखि सरसफाइ लगायतका कुरामा ध्यान दिनुपर्छ । त्यसो भए आँखाको व्यायाम कसरी गर्ने त ?

 

आँखाको व्यायाम गर्नुअघि आँखालाई सफा गर्नुपर्छ । आँखालाई बन्द गरेर साफा पानीले धुनुपर्छ । त्यसपछि भाँडोमा उम्लिएर सेलाएको पानी आइवास कप अर्थात् आइक्लिनिङ पट, कचौरा वा हातमा राखेर आँखालाई झिमझिम गर्नुपर्छ । यदि आइवास कपले गर्ने हो भने यसलाई आँखामा हालेर एकचोटि टाउको आकाशतिर हेरेर झिमझिम गर्ने र अर्को निहुँरेर झिमझिम गर्न सकिन्छ । यसले आँखामा लागेका कचेरा तथा फोहोर बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ ।

 

आइवास गरिसकेपछि यी ७ व्यायाम गर्न सकिन्छ ।

 

आँखा सफा गरिसकेपछि एकपल्ट आँखा चिम्लिने र खोल्ने गर्नुपर्छ । यो जतिसक्दो छिटोछिटो गर्न गर्नुपर्छ । त्यस्तै आँखालाई बेस्सरी चिम्लिने, दाँत किट्ने र टाउको हल्लाउने गर्नुपर्छ । यी दुवै व्यायाम पाँचदेखि १० पटकसम्म दोहोर्‍याउन सकिन्छ ।

 

आँखा स्वस्थ राख्न आँखाको नानीलाई तलमाथि गरी हेर्ने व्यायाम गर्न सकिन्छ । यसमा टाउकोलाई सीधा राखेर निधार नखुम्चाइकन आँखाको नानीलाई तलमाथि गर्नुपर्छ । यसमा एकचोटि आकाशतिर हेरेर र अर्को चोटि भुईंमा हेरेर गर्नुपर्छ । यो व्यायाम पनि सकेसम्म छिटोछिटो पाँचदेखि १० पटकसम्म गर्न सकिन्छ । आँखाको यस किसिमको व्यायामले आँखाका नसा तथा मांसपेशी मजबुत हुन्छन्, जसले आँखाको तेजमा कमी हुन पाउँदैन ।

 

आँखाको नानी पहिला दायाँ माथि बायाँ तल, त्यसपछि बायाँ माथि दायाँ तल गरी क्रस गरेर व्यायाम गर्न सकिन्छ । सकेसम्म छिटोछिटो गर्नुपर्छ ।

 

आँखामा अर्को व्यायाम, जसमा आँखालाई चारैतिर घुमाउनुपर्छ । दुवै आँखालाई एकचोटि माथि दायाँ तल बायाँ गरी घुमाउने र त्यसपछि यसको ठ्याक्कै उल्टो बायाँदेखि दायाँतर्फ कम्तीमा १०-१० पटक घुमाउनुपर्छ । त्यसपछि दुई मिनेटका लागि आँखा बन्द गर्नुपर्छ र आराम गर्नुपर्छ । त्यसपछि पुनः यसलाई दोहोर्‍याउनुपर्छ ।

 

यसमा दाहिने हातको चोर औंलालाई आँखाको सीधा राखेर हेर्नुपर्छ । औंलाको माथिल्लो टुप्पोमा देखिने सूक्ष्म रेखालाई ध्यानले हेर्ने, त्यो औंलालाई एकपटक आँखाबाट टाढा लैजाने र एकपटक नाकको नजिक ल्याउने गर्नुपर्छ । यसलाई पाँचदेखि १० पटक दोहोर्‍याइरहनुपर्छ ।

 

आँखालाई चुस्त राख्न न्यायो बनाउनुपर्छ । आफ्नो हत्केलालाई एकापसमा रगडेर तताउने अनि त्यसलाई आँखा चिम्म गरेर राख्ने गर्नुपर्छ । ६ सेकेण्डसम्म हत्केलालाई परेलामा राख्नुपर्छ । यो प्रक्रियालाई तीन पटकसम्म दोहोर्‍याउनुपर्छ । यसो गर्नाले आँखाले तत्काल आराम पाउने छ ।

 

यो एक योग विधि हो । जसमा कुनै एउटा योगासनमा बस्नुपर्छ । त्यसपछि ५-६ फिट टाढा मैनबत्ती वा दियोको ज्योति आँखाको लेभलमा राख्नुपर्छ । त्यसपछि त्यो मधुरो बत्तीलाई आँसु आउने गरी हेर्नुपर्छ र एकछिन आँखा चिम्लिएर ध्यान गर्नुपर्छ ।

 

यी सबै व्यायाम सकेसम्म दिनको दुईपटक बिहान बेलुका गर्न सकिन्छ ।

 

व्यायामले आँखामा भएको फोहोर निकाल्ने, ज्योति बढाउने, दृष्टि शक्ति बढाउने गर्छ । यस्तै चश्मा लगाउपर्ने समस्याबाट पनि छुटकारा दिन मद्दत गर्छ । यसले आँखाको नसा लचिलो तथा चलायमान बनाउँछ ।

व्यायामले आँखा सन्तुलित गराउने भएकाले आँखाको फोकस आउट हुने लगायत समस्या निको पार्छ । आँखाको सरसफाइ तथा नियमित व्यायामले आँखा पोल्ने, दुख्ने, पाक्ने जस्ता समस्याबाट बच्न सकिन्छ ।

तर आँखामा संक्रमण, रातो हुने, आँखा पाक्ने रोग छ भने यी व्यायाम गर्नुहुँदैन । यस्तो बेलामा व्यायाम गर्दा आँखा बिग्रिने वा दुखाई बढ्ने जस्ता समस्या बढ्न सक्छ ।